جریان­ ها و گرایش­ های نقد فمنیستی در ادبیات جهان، از هیاهوی غرب تا تکاپوی نه در ایران

جریان­ ها و گرایش­ های نقد فمنیستی در ادبیات جهان، از هیاهوی غرب تا تکاپوینه در ایران

1- عثمان آقائی­ نیا، دانشجوی کارشناسی ­ارشد، رشتة زبان وادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

2- حامد پورحشمتی، دانشجوی دکتری، رشتة زبان و ادبیاتعربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه (نویسندة مسوول)

چکیده:

نقد فمنیستیدر ابتدای فعالیت خود در پی زدودن فرودستی، ستم و نابرابری و بی‌عدالتی علیهن پا به عرصة جریان­ های فکری و ادبی جهان گذاشت و به یک تفکّر ایدئولوژیک بدلگشت. این جریان که تا حدود زیادی زاییدة عصر مدرنیته است در پی تلاش به منظورتحقّق برابری عمومی عاری از تفاوت­ های جنسیتی نه تنها واکنشی بر اصل نابرابری میانزن و مرد بود، بلکه به دستاویزی جهت تحوّل و واژگونی ساختارهای بنیادین اجتماعی منجرگردید. جایگاه فردی و اجتماعی زن در جامعة ایرانی نیز، متأثر ازعناصر فرهنگی- اجتماعی حاکم بر جهان قرار داشت و در دورة معاصر در پی تلاش‌ برای تثبیتجایگاه حقیقی زن و جبران تبعیض نسبت به او با ادبیاتی نه مبتنی بر تفاوت سبک درنوشتار، انتقال اندیشه، نوع بیان و به امید تصاحب هویّت و فردیّت خود به وجود آمدو با تغییر فضای­ ی، دچار تغییر و تحوّل در نوع نگاه و اندیشه گردید. ازآنجا که جریان فمنیسم و ادبیات معاصر یکی از مقوله­های دارای اهمیّت در حوزة پژوهش­ هایادبی معاصر است، اگر جریان­ ها و گرایش ­های آن در غرب و ایران به صورت منسجم وروشمند مورد بررسی قرار گیرد، می ­تواند دستاورد بزرگی برای ادبیات و نقد معاصر بهارمغان آورد، از این رو این پژوهش با درپیش ­گرفتن روش توصیفی –تحلیلی نسبت به مهم­ترین جریان ­ها­­ و گرایش ­های نقد فمنیستی در ادبیات جهان بهمنظور دستیابی به این مهمّ به نتایجی دست یافته است که خلاصة آن دریافت تجربیاتناکارآمد غرب در تحوّل نظام اجتماعی جهان است که با دفاع از حقوق ن، به تحریفافکار و دیگرنمایی واقعیت ­های طبیعی و انسانی دچار شده است. این حرکت درایران نیز با تاثیرپذیری از غرب و با شعار آزادی، رشد تمدّن و ترک باورهای سنّتی نسبتبه زن آغاز شد، ولی به مانند غرب با فرورفتن در جریان افراطی­ گری و نبودثبات آرمان و نگرش در دوران فعالیت خود، با افت و خیزهای اساسی رو به رو گردید.

واژگان کلیدی: نقدفمنیستی، زن، ادبیات، غرب، ایران.

پژوهشبرگزیده سخنرانی در ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در مطالعات زبان(دانشگاه علامه طباطبایی، سال 1397)